แนวโน้มด้านเศรษฐกิจ (Economic)

การประยุกต์ใช้กลไกของเกม (Gamification)

การนำกลไกของเกม (game mechanics) มาใช้กับสิ่งที่ไม่ใช่เกม เพื่อกระตุ้นให้คนมีพฤติกรรมตามเป้าหมายของธุรกิจ (business objectives) ด้วยการจูงใจให้คนเกิดความสนุก ความท้าทาย ความตั้งใจเอาชนะ 

แนวโน้มในอนาคต 

▪ คาดว่า Gamification มีแนวโน้มว่าจะได้รับความนิยมต่อไปอีกหลายปี คาดว่าตลาด Gamification จะโตจาก 9.1 พันล้านดอลลาร์ในปี 2020 ไปเป็น 30.7 พันล้านในปี 2027 และมีการนำ Gamification มาปรับใช้ในแทบทุกภาคส่วน เช่น การตลาด การศึกษา การ แพทย์ (Fortune Business Insights, 2020)
▪ บริษัทด้านการค้าส่ง เช่น Amazon, Walmart, Macy’s ต่างนำเทคนิค gamification มาใช้ควบคู่ไปกับเทคโนโลยีเสมือนจริงในการสร้างประสบการณ์การช็อปปิ้งและดึงดูดลูกค้าออนไลน์ (ARPost, 2018) (Fortune Business Insights, 2020) แพลตฟอร์มการค้าออนไลน์ ก็มีการนำกลไก gamification มาใช้เช่นกัน เช่น การสะสมแต้ม การทำภารกิจ สะท้อนให้เห็นว่า gamification มีแนวโน้มที่จะขยายตัวอย่างมากต่อไปในภาคธุรกิจนี้ แต่เป็นไปได้อย่างมากว่าบริษัทยักษ์ใหญ่ในตัวอย่างจะใช้ประโยชน์จากกลไก gamification ได้มากกว่าบริษัท/ธุรกิจรายย่อย เนื่องจากการเข้าถึงเทคโนโลยีที่ดีกว่าและทุนทรัพย์ที่มากกว่า จนอาจนำไปสู่การผูกขาดนวัตกรรมในด้านนี้
▪ ในอนาคต ภาคการศึกษาก็จะนำ gamification มาปรับใช้มากขึ้นเช่นกัน พิจารณาได้จากการเรียนออนไลน์ที่มีแนวโน้มจะกลายเป็นการเรียนวิถีใหม่แม้สถานการณ์ COVID19 จะสิ้นสุดลงก็ตาม จึงเป็นไปได้ว่าเกมและแอปพลิเคชั่นเพื่อการศึกษาจะยิ่งมีการใช้อย่างแพร่หลายและมีการคิดค้นพัฒนารูปแบบใหม่ออกมาเรื่อย ๆ

ผลกระทบต่อประเทศไทย  

▪ Gamification ทำให้เกิดการพัฒนาแฟลตฟอร์มออนไลน์ของหลายภาคส่วนโดยเฉพาะแพลตฟอร์มการค้าออนไลน์ นอกจากนี้ประเทศยังน่าจะได้รับประโยชน์จากการพัฒนาเทคโนโลยีต่าง ๆ ที่มาพร้อมกับการใช้เทคนิค gamification เช่นเทคโนโลยีโลกเสมือน (AR/VR) ที่บริษัทการค้าหลายบริษัทกำลังพัฒนาเพื่อนำมาเสริมสร้างประสบการณ์การเล่นเกมใน gamification ให้สมจริงขึ้น
▪ ประเทศไทยนำเทคโนโลยีเสมือนจริง AR และ VR มาใช้ร่วมกับ gamification เพื่อกระตุ้นเศรษฐกิจ เช่น ในภาคการท่องเที่ยว ใช้เทคโนโลยีเสมือนจริงเพื่อช่วยให้ได้เข้าถึงสถานที่ที่อาจจะเข้าถึงยาก หรือใช้กลไล Gamification ให้นักท่องเที่ยวเก็บแต้มจากการเช็คอิน (Check in) และสะสมแต้มเพื่อแลกของรางวัล เช่น แลกเป็นส่วนลดร้านอาหาร, ค่าห้องพัก หรือส่วนลดค่าเข้าชมสถานที่ท่องเที่ยวเพื่อสร้างแรงจูงใจ
▪ ประเทศไทยอาจมีการพัฒนาและการเติบโตของสตาร์ทอัพทางการศึกษา โดยเน้นการนำกลไก gamification มาประยุกต์ใช้ เช่น แอป Vondor ของคนไทยเองซึ่งเป็นสตาร์ทอัพด้านการศึกษาที่เปลี่ยนเนื้อหาที่ย่อยยากและน่าเบื่อให้เป็นบทเรียนสั้นๆ ในรูปแบบของเกมที่ร่วมเล่นได้แบบเรียลไทม์ (Phatphicha Lerksirinukul, 2021)

แนวคิดความจริงแท้ (Authenticity)

แนวคิดที่แบรนด์หรือธุรกิจกำหนดขอบเขตที่ให้ผู้บริโภคมองว่าธุรกิจมีความซื่อสัตย์และความจริงต่อตนเองและผู้บริโภคมากน้อยเพียงใด และเพื่อสนับสนุนให้ผู้บริโภคมีความจริงใจต่อตนเองมากยิ่งขึ้น อย่างไรก็ตามแนวคิดนี้สามารถให้ความหมายในหลายรูปแบบแตกต่างไปตามบริบทที่นำไปใช้ (Jonatan Södergren, 2021) 

แนวโน้มในอนาคต 

▪ การบริโภคที่ชาญฉลาดกำลังเพิ่มขึ้น ผู้บริโภคประมาณ 78% ทั่วโลกเชื่อว่าแบรนด์สามารถสนับสนุนสิ่งที่ดีและสร้างรายได้ไปพร้อม ๆ กันได้ และขณะนี้มีคนจำนวนมากขึ้นที่เต็มใจจ่ายให้กับแบรนด์ที่ดำเนินการอย่างมีความรับผิดชอบ (59%) มากกว่าแบรนด์ที่ มีภาพลักษณ์ที่ดึงดูดใจ (45%) นักการตลาดต้องมั่นใจว่าความรับผิดชอบคือหัวใจของการสื่อสาร โดยเฉพาะอย่างยิ่งสำหรับคนหนุ่มสาวที่มีแนวโน้ม และมีความเต็มใจในการจ่ายเงินให้กับแบรนด์ที่มีความรับผิดชอบมากกว่าคนรุ่นก่อน (Ipsos Global Trends, 2020)
▪ บริษัทต่างๆ ต้องพิจารณาอย่างรอบคอบถึงบทบาทของความเป็นผู้นำในการสื่อสารเกี่ยวกับสิ่งแวดล้อม สามในสี่ของผู้บริโภคในอังกฤษคาดหวังให้ซีอีโอสร้างจุดยืนในประเด็นที่ส่งผลกระทบต่อลูกค้าของบริษัท 76% ด้านผลิตภัณฑ์และบริการ 72% และพนักงาน 76% นอกจากนี้ยังให้ความสำคัญในการยืนหยัดในประเด็นความขัดแย้งที่มีอิทธิพลต่อการเปลี่ยนแปลงนโยบายของรัฐบาล 48% หรือมีความสำคัญต่อมุมมองและความเชื่อส่วนตัวของพวกเขา 43% (Michael Hartt, 2019)

ผลกระทบต่อประเทศไทย  

▪ แนวคิดความจริงแท้เป็นการสร้างความตะหนักถึงสิ่งใดสิ่งหนึ่ง ไม่แน่ว่าการผลิตสินค้าจำนวนมากๆอาจจะหายไปในอนาคต เปลี่ยนเป็นการผลิตเมื่อเกิดความต้องการสินค้าแทน
▪ รูปแบบการประชาสัมพันธ์ในหลายๆแบรนด์เปลี่ยนไป มีความรักโลก รักสิ่งแวดล้อม ตระหนักถึงปัญหาทางสังคมมากขึ้น
▪ หลายธุรกิจอาจมีบทบาทในสังคมมากขึ้น ในแง่ของการสร้างแรงบันดาลใจให้กับผู้บริโภค รวมถึงเป็นส่วนนึงในการขับเคลื่อนทางสังคมโดยเฉพาะทางความคิด
▪ ธุรกิจมุ่งน้นการทำการตลาดเพื่อรณรงค์ด้านสิ่งแวดล้อมและสังคมมากขึ้น เนื่องจากความคาดหวังของผู้บริโภคสูงขึ้นกว่าเดิม ให้ความสำคัญกับสิ่งแวดล้อมในชีวิตประจำวันที่เปลี่ยนแปลงไปมากขึ้น มีความกังวลเกี่ยวกับพลาสติกแบบใช้ครั้งเดียวทิ้ง รูปแบบการขนส่ง และผลิตภัณฑ์ใช้ซ้ำได้ ความกังวลเหล่านี้นำไปสู่การเปลี่ยนแปลงทางพฤติกรรมที่ละเอียดอ่อน ร่วมถึงการกระทำที่เรียกร้องและลงมือทำเองของนักเคลื่อนไหวได้พัฒนาและถ่ายทอดไปสู่การใช้ชีวิตประจำวันของผู้บริโภคมากขึ้น
▪ เป็นโอกาสให้ธุรกิจขนาดเล็ก SME เนื่องจากเป็นธุรกิจขนาดเล็กเจ้าของธุรกิจจึงสามารถถ่ายทอดความเป็นตัวตนของธุรกิจให้ลูกค้าได้โดยตรง (Gregg Schwartz, 2019)

ระบบการเงินแบบกระจายศูนย์ (Decentralized Finance, DeFi)

ระบบการเงินแบบกระจายศูนย์เป็นบริการทางการเงินแบบกระจายศูนย์บนระบบบล็อกเชน ไม่พึ่งพาตัวกลาง โดยใช้กลไกควบคุมการดำเนินการต่าง ๆ ให้เป็นไปตามเงื่อนไขที่กำหนดผ่านสัญญาอัจฉริยะ (smart contract) ดังนั้น จุดสำคัญของโครงการ DeFi จึงอยู่ที่ความน่าเชื่อถือ การทำงานอย่างถูกต้อง และความปลอดภัยของเทคโนโลยีเป็นหลัก ซึ่งแตกต่างจากบริการทางการเงินรูปแบบดั้งเดิมที่ความสำคัญจะอยู่ที่การปฏิบัติงานของผู้ให้บริการอย่างสถาบันการเงิน (สำนักงาน ก.ล.ต., 2564) 

แนวโน้มในอนาคต 

▪ จากข้อมูลที่ค้นหาพบว่าภายในปี 2566 ‘Hegic’ แพลตฟอร์มเทรดเหรียญฺบิตคอยน์ (Bitcoin) และอีเธอเรียม (Ethereum) คาดว่าปริมาณการซื้อขายรวมรายวันของทั้งตัวเลือกอีเธอและบิตคอยน์ จะสูงถึง 9.2 พันล้านดอลลาร์ และคาดว่าตลาดตัวเลือกอีเธอและบิตคอยน์เพียงอย่างเดียวจะมีมูลค่ามากกว่าที่เป็นอยู่ประมาณ 10 เท่า
▪ ตลาดระบบการเงินกระจายศูนย์ ในเดือนพฤษภาคม 2564 ที่ผ่านมาซึ่งวัดจากจำนวนด้านคริปโทเคอร์เรนซี่ มีมูลค่าลดลงกว่า 25 พันล้านดอลลาร์สหรัฐภายในหนึ่งสัปดาห์ เนื่องจากเกิดการเปลี่ยนของราคาสกุลเงินดิจิตัลที่แตกต่างกันเกือบ 100 สกุลเงิน รวมถึงราคาก๊าซที่เพิ่มขึ้น (ค่าธรรมเนียมธุรกรรมของอีเธอเรียม) ทำให้นักลงทุนถอนการลงทุนเป็นจำนวนมาก (Statista, 2021)
▪ อย่างไรก็ตามข้อมูลจาก Matthew Roszak นักลงทุนด้านคริปโทเคอร์เรนซี่ผู้มีประสบการณ์และเป็นผู้ร่วมก่อตั้งแพลตฟอร์ม DeFi Vesper ได้ให้สัมภาษณ์กับ Insider โดยกล่าวว่า ระบบการเงินแบบกระจายศูนย์มีแนวโน้มเติบโตขึ้น 10 เท่าภายในปี 2565 และหลังจากปีนี้(2564)เป็นต้นไปมูลค่าการเติบโตของระบบจะเพิ่มขึ้น 385% ซึ่งมีมูลค่ามากขึ้น 800 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ

ผลกระทบต่อประเทศไทย  

▪ เกิดการพัฒนาและเปิดตัวสมาร์ทเชนหรือบล็อคเชนสาธารณะใหม่ๆในอนาคต อย่าง ‘Binance’ ผู้พัฒนาที่สร้างระบบ ‘Binance Smart Chain’ ซึ่งมีคุณสมบัติในการสร้างพัฒนาสัญญาอัจฉริยะ (Smart Contract) ทำให้นักพัฒนาจากภายนอกสามารถสร้างระบบการเงินกระจายศูนย์ (Decentralized Finance) ของตัวเองได้ (Gwyneth Iredale, 2021)
▪ เป็นทางเลือกในการใช้บริการของผู้บริโภคอย่างนึง ระบบการเงิบแบบเดิมจะไม่หายไปเพราะผู้บริโภคบางกลุ่มยังไม่สามารถเข้าถึงเครือข่ายอินเตอร์ที่มีความจำเป็นต่อการใช้บริการ ผู้บริโภคบางกลุ่มอาจจะเชื่อมั่นในระบบการเงินแบบเดิมเพราะให้ความรู้สึกว่าสามารถจำต้องได้มากกว่า
▪ เกิดการกู้เงินและการระดมทุนเพิ่มมาก และมีการกระจายเงินในระบบเศรษฐกิจมากขึ้น
▪ บุคคลาที่เก่งและมีความสามารถในไทย มีโอกาสเข้าถึงระบบเงินทุนได้มากง่ายขึ้น ก่อให้เกิด SME ใหม่ ๆ ได้ในอนาคต
▪ เมื่อผู้คนหลั่งไหลมาใช้บริการระบบการเงินกระจายศูนย์มากขึ้น สามารถทำธุรกรรมต่างๆได้ง่าย และมีการลงทุนที่ได้ผลตอบแทนสูง อาจจะทำให้ผู้คนศรัทธาในค่าเงินจริงน้อยลง และอาจส่งผลให้เกิดภาวะเงินเฟ้อ

เศรษฐกิจแบบกิ๊ก (Gig Economy)

งานชั่วคราว งานที่รับจ้างเป็นระยะเวลาสั้นๆ แต่ในการคาดการณ์ปัจจัยอนาคตนี้จะเน้นถึง แรงงานดิจิทัล ที่อาศัยแพลตฟอร์มออนไลน์ในการรับงานหรือจับคู่ความต้องการ (Emma Charlton, 2021) 

แนวโน้มในอนาคต 

▪ ประเทศไทยมีแนวโน้มจะพัฒนาต่อเรื่อย ๆ ผลสำรวจของอีไอซี (EIC) ระบุว่าสัดส่วนของคนทำงานอิสระหรือ Gig Worker นั้นคิดเป็น 30% ของคนวัยทำงาน (แอดมิน, 2563) นอกจากนี้ 86% ของคนไทยที่ทำงานประจำอยากลาออกมารับงาน gig work (กัลยรักษ์ นัยรักษ์เสรี, 2560)
▪ ในระดับโลก โดยเฉพาะฝั่งตะวันตก gig economy เติบโตสูงมาก ปี 2021 คาดว่า ขนาด Global Gig Economy จะมีมูลค่าถึง 347 พันล้านดอลลาร์ (Kris Broda, 2021)
▪ Gig Economy มีแนวโน้มว่าจะเติบโตต่อไป บริษัทหลายแห่งต้องพึ่งพา gig workers และมีแนวโน้มที่จะหันไปจ้าง gig workers มากขึ้นเพื่อประหยัดงบประมาณและเพื่อให้ได้คนที่มีความสามารถตรงกับงานที่มีความเฉพาะทางมากขึ้น (เก็ทลิงค์, 2562) นอกจากนี้ยังช่วยให้มีข้อได้เปรียบในเรื่องของเวลาที่จำกัด โดยงานเร่งด่วนบางงานต้องการคนที่ทำงานได้หลังเวลาเลิกงานปกติบริษัทด้านเทคโนโลยีชั้นนำจำนวนมากในSilicon Valley สหรัฐอเมริกาก็กำลังต้องพึ่งพากำลังงานจาก gig worker เพื่อให้ทำงานได้ตลอด 24 ชั่วโมง (The Future of the Gig Economy, 2020)

ผลกระทบต่อประเทศไทย  

▪ การทำงานรูปแบบใหม่จะเข้ามาแทนที่งานแบบดั้งเดิมมากขึ้น คนจำนวนมากอาจจะเลิกทำงานประจำ/งานออฟฟิศ มาทำ digital gig work แทน การทำงานในรูปแบบใหม่ที่ที่มีความยืดหยุ่นมากขึ้นกลายเป็นเรื่องธรรมดา ไม่ต้องผูกติดกับการทำงานแบบเดิมที่ต้องเข้าออฟฟิศ
▪ เกิด Entrepreneurship กระจายไปทุกที่ เนื่องจากการทำงานแบบ gig work ทำให้การจ้างงานเป็นไปได้ง่ายขึ้นและประหยัดต้นทุน รวมถึงทำให้การใช้เทคโนโลยีที่กลายเป็น norms ในชีวิตประจำวัน เหล่านี้จึงทำให้การตั้ง startup และธุรกิจเล็ก ๆ ของตัวเองเป็นไปได้ง่ายขึ้น (Bond & Forum for the Future, 2017) เกิดวิธีการทำงานแบบกระจายจากศูนย์กลางไปในทุกระดับของเศรษฐกิจ
▪ กระทรวงแรงงานและหน่วยงานที่เกี่ยวข้องกับแรงงานต้องเผชิญความท้าทายในการแก้ปัญหาช่องว่างทางกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับแรงงาน
▪ แพลตฟอร์มที่เป็นที่นิยมของลูกค้า ย่อมมีแรงงานที่ทำงานด้วยเป็นจำนวนมาก เนื่องจากแรงงานต้องพึ่งหาแพลตฟอร์มอย่างมากในการหางาน นำไปสู่การมีอำนาจต่อรองเหนือกว่าแรงงานและเหนือกว่าแพลตฟอร์มคู่แข่ง จนกลายเป็นแพลตฟอร์มเพียงเจ้าเดียวในตลาด
▪ ประชากรวัยทำงานมีความไม่มั่นคงทางการเงินมากขึ้น ไม่ได้รับการคุ้มครองในฐานะพนักงาน ไม่ได้รับสวัสดิการ ซึ่งเป็นปัญหาในหลายประเทศทั่วโลก (อรรคณัฐ วันทนะสมบัติ & เกรียงศักดิ์ ธีระโกวิทขจร, 2561)

เศรษฐกิจแพลตฟอร์ม และแพลตฟอร์มของแพลตฟอร์ม

การดำเนินกิจกรรมทางเศรษฐกิจบนแพลตฟอร์มดิจิทัล ซึ่งทำหน้าที่เป็น ‘พื้นที่เปิด’ ให้คนเข้ามาแลกเปลี่ยนข้อมูลข่าวสารและทำธุรกรรมร่วมกัน โดยมีตัวกลางคือแฟลตฟอร์มเป็นตัวกลางให้ผู้ให้บริการกับผู้บริโภคติดต่อ เรียกใช้งานกันได้ ก่อให้เกิดธุรกิจแนว Startup เช่น Grab, Uber, Airbnb, Wework, และอื่น ๆ (Deloitte, 2018) 

แนวโน้มในอนาคต 

▪ รายได้จากเศรษฐกิจแพลตฟอร์มกระจายไปสู่อุตสาหกรรมหลักต่าง ๆ ขับเคลื่อนเศรษฐกิจโดยรวม โดยคาดว่ามูลค่ารวมของเศรษฐกิจแพลตฟอร์มทั่วโลกจะเพิ่มขึ้นเป็นประมาณ 335 พันล้านดอลลาร์สหรัฐภายในปี 2025 นับเป็นเม็ดเงินมหาศาล
▪ เกิดการพัฒนานวัตกรรม เช่น แอปพลิเคชั่นในระบบเศรษฐกิจแพลตฟอร์มที่ต้องมีการปรับปรุงให้ดีขึ้นตลอดเวลา นอกจากนี้ยังส่งผลให้เกิดความร่วมมือในระดับนานาชาติเพื่อพัฒนาเทคโนโลยีและยุทธศาสตร์ในการดำเนินธุรกิจในระบบเช่นนี้ โดยในเดือนพฤศจิกายน 2019 มีการก่อตั้งองค์กร Global Sharing Economy Alliance (GLASE) ในกรุงเวียนนาจัดตั้งขึ้นเพื่อเชื่อมต่อหอการค้าและธุรกิจทั่วโลกโดยใช้ประโยชน์จากเทคโนโลยีเพื่อเพิ่มขีดความสามารถในการจัดหาทรัพยากร/เงินทุน
▪ คาดว่าจะเติบโตขึ้นอีก ดูได้จากการใช้บริการ Grab และ Ride sharing อื่น ๆ ของคนไทยร้อยละ 50 เคยใช้บริการ Ride Sharing และคาดว่าจะเพิ่มขึ้นเป็นร้อยละ 73 ในอีก 30 ปีข้างหน้า นอกจากนี้ House sharing เช่น Airbnb ก็ได้รับความนิยมมาก ทั่วโลกก็เช่นกัน คาดว่ามูลค่ารวมของเศรษฐกิจแพลตฟอร์มทั่วโลกจะเพิ่มขึ้นเป็นประมาณ 335 พันล้านดอลลาร์สหรัฐภายในปี 2568 (อีก 4 ปี) และขยายไปสู่ตลาดใหม่อย่างต่อเนื่อง (Statista Research Department, 2020)

ผลกระทบต่อประเทศไทย  

▪ ธุรกิจแบบดั้งเดิมอาจจะถูกแทนที่และหายไป เช่น แท็กซี่ มอเตอร์ไซต์รับจ้าง โรงแรม ที่สูญเสีญลูกค้า เพราะคนนิยมให้ไปใช้บริการในระบบเศรษฐกิจแพลตฟอร์ม หรือการที่คนนิยมใช้แพลตฟอร์มในการซื้อของ เช่น Shopee หรือ Lazada ก็น่าจะส่งผลให้ธุรกิจพ่อค้าคนกลางหายไปและห้างสรรพสินค้าได้รับความนิยมน้อยลง (TDRI, 2021)
▪ งานสายเทคโนโลยีจะมีความต้องการแรงงานเพิ่มสูงขึ้นไปอีก ทั้งนี้เพราะเศรษฐกิจแพลตฟอร์มต้องใช้แพลตฟอร์มออนไลน์ ทำให้ต้องการคนที่มีความรู้ด้านเทคโนโลยีมาคอยดูแลและพัฒนาแพลตฟอร์ม
▪ เกิดการผูกขาดของบริษัทใหญ่จากต่างประเทศ
▪ แต่ในขณะเดียวกันก็เป็นไปได้ที่ผู้ขายรายย่อยบนแพลตฟอร์มดิจิทัลยังสามารถเข้าถึงฐานลูกค้า ข้อมูล โครงสร้างพื้นฐาน และระบบขนส่งเดียวกันกับธุรกิจขนาดใหญ่ ทำให้เกิดการแข่งขันที่เป็นธรรมยิ่งขึ้น
▪ ผู้บริโภคมีตัวเลือกมากขึ้น เนื่องจาก ต้นทุนในการแสวงหาข้อมูลข่าวสารลดลง เอื้อให้เราสามารถแลกเปลี่ยนข้อมูลข่าวสารระหว่างกันได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น แพลตฟอร์มดิจิทัลมีเทคโนโลยีที่ช่วยในการจับคู่ ช่วยคัดกรองคุณภาพของสินค้าและบริการ ต้นทุนในการเข้าสู่ตลาดของรายย่อย

เศรษฐกิจหมุนเวียน (Circular Economy)

คือ “ระบบอุตสาหกรรมที่วางแผนและออกแบบมาเพื่อคืนสภาพหรือให้ชีวิตใหม่แก่วัสดุต่าง ๆ ในวงจรชีวิตผลิตภัณฑ์ แทนที่จะทิ้งไปเป็นขยะเมื่อสิ้นสุดการบริโภค” (เศรษฐกิจหมุนเวียน – โอกาสใหม่ของธุรกิจเพื่อความยั่งยืน, 2562) หรือระบบเศรษฐกิจที่ตลอดทั้งกระบวนการผลิต ขนส่ง การบริโภค การกำจัดของเสียของสินค้าและบริการได้รับการออกแบบมาให้ของเสียและมลพิษให้น้อยที่สุด ผ่านการนำมาใช้ประโยชน์ใหม่ หรือแลกเปลี่ยนกัน (เศรษฐกิจหมุนเวียน Circular Economy, 2562)

แนวโน้มในอนาคต 

▪ วิกฤตสิ่งแวดล้อมและปัญหาความเหลื่อมล้ำจะกดดันให้ทุกฝ่ายเห็นความจำเป็นของเศรษฐกิจหมุนเวียน (Dufva, 2020)
▪ ในปัจจุบัน เศรษฐกิจหมุนเวียนกำลังได้รับการผลักดันในภาครัฐบาลในระดับโลก ในปี 2020 มีการก่อตั้ง Global Alliance on Circular Economy and Resource Efficiency (GACERE) ซึ่งมีประเทศสมาชิกคือประเทศในสหภาพยุโรปและประเทศมหาอำนาจทางเศรษฐกิจหลายประเทศ
▪ ภาคธุรกิจระดับโลกก็เริ่มให้ความสำคัญกับเศรษฐกิจหมุนเวียนมากขึ้น มีการเปลี่ยนวงจรของธุรกิจให้หมุนเวียนด้วยตัวเองให้ได้มากที่สุด เช่น Nike ที่กำหนดให้ร้อยละ 71 ของเสื้อผ้าและรองเท้าต้องทำมาจากวัสดุรีไซเคิล (Nike’s Latest Sustainable Innovations and Environmental Impact, 2018)
▪ สำหรับประเทศไทย กระทรวงอุตสาหกรรมมีการพัฒนาแผนแนวทางการพัฒนาอุตสาหกรรมไทย ตามแนวคิดเศรษฐกิจหมุนเวียนและมีแผนที่จะให้เศรษฐกิจหมุนเวียนเป็นอุตสาหกรรม new S-curve ที่ 12 ของประเทศ (ปัญญ์ชลี พิมลวงศ์, 2561) และภาคธุรกิจไทยบางองค์กร เช่น SCG, พีทีที โกลบอล เคมิคอล จำกัด ก็ได้นำหลักเศรษฐกิจหมุนเวียนมาใช้ในการดำเนินธุรกิจ (รติมา คชนันทน์, 2561)

ผลกระทบต่อประเทศไทย  

▪ ธุรกิจเปลี่ยนแปลงจากการมุ่งเน้นเพื่อแสวงหาผลกำไรเพียงอย่างเดียวมาเป็นระบบธุรกิจที่มุ่งเน้นการเติบโตสีเขียวด้วยแนวคิดผสมผสานระหว่างมิติทางสิ่งแวดล้อมและเศรษฐกิจ
▪ ประเทศไทยสามารถสร้างมูลค่าเพิ่มให้ธุรกิจและผลผลิต ผ่านการขับเคลื่อนภาคธุรกิจใหญ่ของไทยคือท่องเที่ยวและอุตสาหกรรมเข้าสู่รูปแบบใหม่คือเศรษฐกิจหมุนเวียนที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม
▪ เกิดลงทุนในธุรกิจในเศรษฐกิจหมุนเวียน เกิดเป็นธุรกิจและอุตสาหกรรมใหม่ ๆ ทำให้เกิดการสร้างงาน เช่น การผลิตรถยนต์ไฟฟ้า หรือการผลิตไฟฟ้าจากขยะ/แหล่งพลังงานสะอาด
▪ การจัดการขยะเป็นศูนย์และการใช้พลังงานสะอาดกลายเป็นเป้าหมายสำคัญที่ทั้งภาครัฐและเอกชนต้องดำเนินการ
▪ ระบบเศรษฐกิจหมุนเวียนนั้นได้รับการวิจารณ์ว่าไม่ได้ช่วยลดปัญหาการผลิตและการบริโภคที่มากเกินไป (Mah, 2021) จึงมีความเป็นไปได้ว่าท้ายที่สุดแล้ว กิจกรรมต่าง ๆ ในเศรษฐกิจหมุนเวียนจะกลับกลายเป็นส่วนหนึ่งของธุรกิจสร้างกำไรในบริษัทขนาดใหญ่ต่อไปโดยไม่ได้แก้ปัญหาอย่างแท้จริง
▪ ภาครัฐจะทำการเผยแพร่และสร้างความตระหนักรู้ถึงความสำคัญและแนวคิดเศรษฐกิจหมุนเวียนให้ประชาชนรับรู้มากขึ้นเพื่อผลักดันนโยบาย